Ανοιχτά ρε επιτέλους, ανοιχτά και καλή χρονιά :-)

Ανοιχτά ρε επιτέλους, ανοιχτά και καλή χρονιά :-)

  Μαρτίου 03, 2022    Philippos Koutsakas

---

Ανοιχτά ρε επιτέλους, ανοιχτά και καλή χρονιά :-)

Σκέψεις με αφορμή κείμενα και ειδήσεις περί ανοιχτότητας / κλειστότητας...

Ανοιχτά ρε επιτέλους, ανοιχτά (και καλή χρονιά :-))

Έπεσε πρόσφατα στην αντίληψη μου το άρθρο "Λογισμικό Microsoft αξίας 37,2 εκατ. ευρώ αγοράζει το Δημόσιο".

Μία πρώτη (εντελώς πρόχειρη και σε κάποιο βαθμό αυθαίρετη) ερμηνεία/ανάλυση της είδησης είναι η εξής: επιλέγοντας την αγορά ιδιοταγούς/εμπορικού λογισμικού από εταιρίες όπως η Microsoft, επιλέγεις να χρηματοδοτήσεις με το 80% του ποσού τα ταμεία/τσέπες εταιριών/εργαζομένων του εξωτερικού (βλέπε οικοσύστημα Microsoft) ενώ μόλις το 20% του ποσού θα κατευθυνθεί σε εταιρίες/εργαζόμενους της εθνικής οικονομία (μεταπώληση, εγκατάσταση, υποστήριξη, κλπ).
Αντίθετα, στην περίπτωση που υιοθετηθεί Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοιχτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ) η αναλογία είναι ανάποδη, με το μεγαλύτερο μερίδιο να επενδύεται σε εταιρίες/εργαζόμενους που αναλάμβαναν εγκατάσταση, συντήρηση, εκπαίδευση κλπ του ΕΛ/ΛΑΚ.
Πολύ σημαντικότερα θα ήταν τα οφέλη που θα προέκυπταν από την τεχνογνωσία που θα κέρδιζαν εγχώριες εταιρίες στον τομέα αυτό. Και δεν έχω αναφέρει καν τα ρομαντικά περί άλλης φιλοσοφίας (ελευθερία και ανοιχτότητα), ούτε τα πιο "κομπιουτερίστικα" περί σαφώς καλύτερης ποιοτικά ασφάλειας και ψηφιακής ανεξαρτησίας...

Ήδη στα αυτιά μου ηχούν τα λόγια συναδέλφων εκπαιδευτικών ή άλλων εργαζομένων του δημόσιου τομέα (και όχι μόνο)...

...ναι, αλλά αυτά τα Linux και τα Libre που μας βάζεις δεν είναι και τόσο καλά, δεν μας βολεύουν καθόλου, είναι πολύ διαφορετικά από αυτό που έχουμε συνηθίσει...

...και ας κατάπιαν αδιαμαρτύρητα την εξαφάνιση του κουμπιού της έναρξης στα Windows 8 ή την εν μία νυκτί αντικατάσταση των menu του MS Office με tabs ή το γεγονός ότι στα Windows 10 για να βρεις αυτό που ψάχνεις χρειάζεσαι χάρτη και cheat για άπειρες ζωές ή το ότι σε κάθε νέο κινητό που αγοράζουν όλο το περιβάλλον είναι διαφορετικό.
ΟΚ, αντιλαμβάνομαι ότι η εκμάθηση ενός καινούριου περιβάλλοντος έχει κάποιο κόστος σε χρόνο και κόπο, οφείλουμε όμως, ιδιαίτερα εμείς οι εκπαιδευτικοί, να καλλιεργήσουμε κουλτούρα συνεργασίας, διαμοιρασμού και επανάχρησης της γνώσης, στοιχεία που είναι σύμφυτα με τη φιλοσοφία του κινήματος της Ανοιχτότητας, "παιδιά" του οποίου είναι και τo Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικά Ανοιχτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ).

Τα εξηγεί τόσο εύγλωττα το κείμενο της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων της πρώτης φάσης του "Πανελλήνιου διαγωνισμού ανοιχτών τεχνολογικών στην εκπαίδευση" της ΕΛ/ΛΑΚ" (https://robotics.ellak.gr/)...

Ο Διαγωνισμός δεν έχει σαν στόχο τον ανταγωνισμό των σχολείων για το ποια κατασκευή τρέχει πιο γρήγορα ή παλεύει και πηδάει πιο ψηλά. Είναι ένας εκπαιδευτικός διαγωνισμός που έχει σαν στόχο το μοίρασμα και την επανάχρηση της γνώσης. Τα έργα των ομάδων που θα υλοποιηθούν κατά την διάρκεια της 2ης φάσης θα συμπεριλαμβάνουν αναλυτικές οδηγίες κατασκευής, χρήσης και διδασκαλίας για να μπορούν να είναι επαναχρησιμοποιήσιμα και από άλλα σχολεία και να δημιουργούν ανοικτούς εκπαιδευτικούς πόρους (Open Educational Resources).

Ανοιχτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι

Και αν η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση σας φαίνεται εύκολα υλοποιήσιμη, μιας και δεν μιλάμε για υλικά αγαθά, ακούστε την ομιλία της Pam Warhurst’s για τους ελεύθερους και ανοιχτούς αστικούς λαχανόκηπους από τους οποίους παίρνεις ότι θέλεις και όσο θέλεις. Μα πως στο καλό γίνεται; αναρωτιέμαι... και η Pam απαντάει...

It is about sharing and investing in kindness...

Πέρα όμως από την παιδαγωγική αξία του "διαμοιρασμού και της επανάχρησης της γνώσης" προκύπτουν και τεράστια οφέλη για την κοινωνία. Το καλύτερο ίσως παράδειγμα για να γίνει αντιληπτό αυτό είναι το παράδειγμα του "Παγκόσμιου Ιστού - WWW".
Ειδικότερα, στο επεισόδιο Open Source World της εκπομπής Ted Radio Hour, ο Timothy Berners Lee, ο άνθρωπος που επινόησε και υλοποίησε τον Παγκόσμιο Ιστό ή αλλιώς το World Wide Web - WWW μιλάει για την πρόοδο που μπορεί να προκύψει στην επιστημονική έρευνα και κατ' επέκταση στην κοινωνία από τη ανοιχτή μοιρασιά των ιδεών/εφευρέσεων με την ερευνητική κοινότητα και την ώθηση που παίρνουν αυτές από την αναπόφευκτη εμπλοκή/συνεργασία και άλλων ομοϊδεατών στην εξέλιξη τους...

Κατά τη διάρκεια της ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας συνέντευξης ρωτάει ο δημοσιογράφος-σειρήνα-πειρασμός:

Μετανιώνετε που δεν πατεντάρατε την ιδέα σας; σήμερα θα ήσασταν πλούσιος...

και ο Tim απαντάει (και διδάσκει, σε εντελώς δική μου απόδοση :-) )...

Χαλαρώστε ρε παιδιά, εγώ σχεδίασα απλώς κάτι και το έδωσα ελεύθερα και ανοιχτά στην επιστημονική κοινότητα που το πήρε, το εξέλιξε και το διέδωσε, ακριβώς επειδή ήταν ανοιχτό. Αν το είχα "κλείσει" (α) κανείς δεν μπορούσε να κάνει βελτιώσεις στην αρχική μου πρόταση (β) όποιος ήθελε να το χρησιμοποιήσει θα έπρεπε να πληρώσει κάτιτις και το πιθανότερο, σε αυτή την περίπτωση θα ήταν να μην το χρησιμοποιήσει... Συνεπώς το πιθανότερο θα ήταν να μην υπήρχε ο παγκόσμιος ιστός με την μορφή που τον γνωρίζουμε σήμερα...

Tim Berners Lee

Και αν τα λόγια του Berners-Lee σε κάνουν να σιγο-ψιθυρίζεις "ναι, ναι, σωστά τα λέει, καλύτερα ανοιχτά", η ιστορία της Sharon Terry και των περιπετειών που αντιμετώπισε με την ασθένεια των παιδιών της σε "βγάζουν από τα ρούχα σου"... 

Στην εκπομπή του Ted Radio Hour, στο επεισόδιο Citizen Sience, η Sharon Terry εξιστορεί πως κατά τη διάρκεια μίας επίσκεψης σε δερματολόγο μαθαίνει ότι τα σημάδια στο λαιμό της κόρης αλλά και του γιου της ήταν συμπτώματα μίας σπάνιας ασθένειας με όνομα Pseudoxanthoma Elasticum (εν συντομία PXE) οι ασθενείς της οποίας έχουν προσδόκιμο ζωής μικρότερο από 30 χρόνια!!!
Πριν προλάβει να συνέλθει από το πρώτο σοκ ακολουθεί δεύτερο, εξίσου ισχυρό, όταν

ανακαλύψαμε ότι τα ιατρικά ερευνητικά κέντρα που ασχολούνται με την εύρεση του γονιδίου που οδηγεί σε PXE δεν συνεργάζονται μεταξύ τους για την αντιμετώπιση της ασθένειας αλλά αντιθέτως ανταγωνίζονται, σκορπώντας τις δυνάμεις τους προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Ως συνέπεια, τα αποτελέσματα στην εύρεση του γονιδίου που θα ξεκλειδώσει την θεραπεία να είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα μέχρι εκείνη τη στιγμή

Αποφασίζει λοιπόν (η Terry με τον άνδρα της) να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να οργανώσουν την πρώτη "ανοιχτή τράπεζα" ερευνητικών δεδομένων ασθενών που πάσχουν από PXE. Βασική προϋπόθεση για να έχει κάποιος πρόσβαση στις πληροφορίες της τράπεζας αυτής (αναλύσεις αίματος, στοιχεία ασθενών, ευρήματα σχετικά με την ασθένεια, κλπ) είναι να δώσει τα δικά του ερευνητικά στοιχεία στην τράπεζα ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα και ανοιχτά από άλλους ερευνητές, με απώτερο στόχο την επιτάχυνση της έρευνας στον τομέα αυτόν συνολικά.

Αποτέλεσμα; Σε τέσσερα μόλις χρόνια, με τη βοήθεια επιστημόνων που συντάχθηκαν στο πλευρό τους, κατάφεραν  (α) να εντοπίσουν το γονίδιο που ήταν υπεύθυνο για την ασθένεια, (β) να δημιουργήσουν ένα διαγνωστικό τεστ για την ασθένεια, (γ) να οργανώσουν ερευνητικές ομάδες και κοινοπραξίες σε όλο τον κόσμο, (δ) να δημιουργήσουν ένα κέντρο έρευνας και καινοτομίας, (ε) να εντοπίσουν 4.000 ασθενείς σε όλον τον κόσμο που πάσχουν από PXE, (στ) να οργανώσουν συναντήσεις με ασθενείς και το σημαντικότερο (ζ) μόλις πρόσφατα να κάνουν τις πρώτες κλινικές δοκιμές σχετικών φαρμάκων.

Ακούστε την ομιλία της ΕΔΩ, είναι πραγματικά συγκλονιστική (hint: αν είστε γονείς έχετε εύκαιρα χαρτομάντιλα).

Ακούγοντας την παραπάνω ομιλία αναρωτιέμαι...

Πρέπει να εντέλει μόνο κάποιος / κάποιοι να κατ-έχουν τους καρπούς της γνώσης ή είναι προτιμοτερο η γνώση να είναι προσβάσιμη από όλους; 

Την (μάλλον φιλοσοφική) ερώτηση απαντάει πολύ εύγλωττα ο Κ. Μουσαφείρης, στην παρουσίαση του σχετικά με το ΕΛ/ΛΑΚ, με το παρακάτω meme:

...αν εσύ έχεις μια δικιά σου ιδέα και εγώ μια δικιά μου και τις ανταλλάξουμε, τότε ο καθένας μας θα έχει από δύο ιδέες...

Ας μοιραστούμε τον καρπό της γνώσης

Και αν αμφιβάλλετε για το αν και κατά πόσο καλά μπορεί να λειτουργήσει στην πράξη αυτή η φιλοσοφία της συνεργασίας και της ανοιχτότητας παρακολουθήστε το ντοκυμαντέρ "Revolution OS" ή ρίξτε ένα bed-reading στο "The Cathedral and the Bazaar"

Μπορείτε επίσης να επισκευφθείτε ένα σχολικό εργαστήριο πληροφορικής που χρησιμοποιεί την ΕΛ/ΛΑΚ λύση για σχολικά εργαστήρια (http://ts.sch.gr/ellak) η οποία "κάνει παιχνιδάκι" τη διαχείριση του εργαστηρίου: εγκατάσταση λειτουργικού και λογισμικών μόνο στον εξυπηρετητή και όχι σε κάθε σταθμό εργασίας ξεχωριστά, προ-εγκατεστημένα όλα (σχεδόν) τα απαραίτητα λογισμικά, λογαριασμοί χρηστών διαβαθμισμένης πρόσβασης, λογισμικό διαχείρισης τάξης, υποστήριξη σχετικά παλιού εξοπλισμού, κλπ...

Μπορείτε επίσης να ρίξετε μια ματιά σε κάποιο από τα πολυάριθμα και εξαιρετικά ΕΛ/ΛΑΚ εργαλεία που έχουν προκύψει από ανοιχτές και συνεργατικές πρωτοβουλίες. Έργα όπως η  Wikipedia, το OpenStreetMap, το SUGAR, το Moodle, το UBUNTU, το OLPC, το Arduino, το Rasberry Pi και το REPRAP,

Νέα χρονιά και αφορμή για resolutions, στόχους για αλλαγή στάσεων και συνηθειών...

Εγώ λοιπόν λέω για το 2020 να υιοθετήσω πρακτικές, συμπεριφορές, στάσεις και εργαλεία ακόμη "πιο ανοιχτά", "πιο ελεύθερα", "πιο συνεργατικά"...

Εσείς;

Για τους νεότερους, η φωτογραφία της ανάρτησης είναι από την τελευταία σκηνή του "Μάθε παιδί μου γράμματα", τη στιγμή που ο Σωκράτης πετάγεται πάνω ουρλιάζοντας "Την αλήθεια ρε, την αλήθεια", μην αντέχοντας άλλον την υποκρισία και το ψέμα του πατέρα του...