Ένας καθηγητής μαθαίνει πως να αλλάζει τις μεθόδους και να τις κάνει πιο ανοιχτές...

Ένας καθηγητής μαθαίνει πως να αλλάζει τις μεθόδους και να τις κάνει πιο ανοιχτές...

  Σεπτεμβρίου 29, 2015    Philippos Koutsakas

---

Το πρωτότυπο κείμενο αναρτήθηκε εδώ από τον Edward Renner. Η μετάφραση είναι του Κωστή Μουσαφείρη και αναρτήθηκε εδώ. Στο κείμενο που ακολουθεί έκανα κάποιες μικρές αλλαγές στην απόδοση μιας και ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο καθένας τη γλώσσα είναι προσωπική υπόθεση ;-)

Ακολουθεί το κείμενο...

Στην ηλικία των 77, δημοσίευσα το πρώτο μου ηλεκτρονικό βιβλίο (e-book) και "τρέχω" και MOOC (Μαζικά Ανοικτά Διαδικτυακά Μαθήματα). Αυτές δεν ήταν προσπάθειες που ανέλαβα ποτέ ηθελημένα. 

Αποφάσισα να γράψω το Φόρμες για το Μέλλον (Forms for a future) - ένα βιβλίο για τις πολιτικές συζητήσεις που χρειάζεται να κάνουμε για να έχουμε ένα μέλλον που να αξίζει να το ζήσουμε. Και έτσι, το Φθινόπωρο του 2007, μετά από μια απουσία 15 ετών από τον χώρο της εκπαίδευσης, διαπραγματεύθηκα να αναλάβω μια βοηθητική θέση στο Honors College, λογαριάζοντας πως μια μικρή τάξη προπτυχιακών θα με βοηθούσε να εστιάσω την προσοχή μου. Η σειρά μαθημάτων διεξαγόταν τρεις φορές την εβδομάδα και προέβλεπε τρία απαιτούμενα πλήρη βιβλία. 

Δεν ήμουν προετοιμασμένος για αυτό που βρήκα με την επιστροφή μου. 

Οι φοιτητές μου ανήκαν όλοι στη γενιά της χιλιετίας (Millennials). Συγκεκριμένα, ένας κύριος παρακολουθούσε πάντα την τάξη με ένα ακουστικό στο ένα του αυτί. Οπότε, τον ρώτησα: 

- Τι ακούς στο αριστερό σου αυτί; 

- Μουσική. 

- Και από το δεξί σου αυτί; 

- Το μάθημα. 

- Γιατί; 

- Μαθαίνω καλύτερα με αυτόν τον τρόπο. 

- Πιστεύεις ότι αυτό θα δούλευε και με όλους τους υπόλοιπους; 

- Ναι. 
και στη συνέχεια σε πολύ ειλικρινή τόνο, με ρώτησε:
- Μήπως βρίσκετε ότι η παρατήρησή μου αυτή ήταν με έλλειψη σεβασμού κύριε;

Απάντησα:

- Όχι, όχι τώρα. Αλλά, έπρεπε να ρωτήσω. 

Αυτή η συνομιλία αντικατοπτρίζει πολλές αλλαγές για το πως μαθαίνουν οι φοιτητές και για το πως μπορούν να διδάσκουν οι δάσκαλοι. Πλέον στην τάξη μου, δεν υπάρχουν βιβλία. Τα μαθήματα πραγματοποιούνται εικονικά. Δεν υπάρχουν διαλέξεις και όλο το ουσιώδες υλικό διανέμεται online. Οι μαθητές γράφουν, σχολιάζουν και κεντρίζουν ο ένας τον άλλον, κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, ενώ συναντιόμαστε, αυτοπροσώπως, μια φορά την εβδομάδα, για μια εποπτευόμενη (moderated) ανταλλαγή ιδεών. 

Η χρήση, όμως, Ανοικτού Εκπαιδευτικού Περιεχομένου δεν είναι απλώς ένας σχεδιασμός μαθημάτων, είναι επίσης και μια μεθοδολογία παιδαγωγικής διαδικασίας. Η δομή των μαθημάτων μου επιτρέπει στο ίδιο υλικό να διανέμεται στους φοιτητές που είναι φυσικά παρόντες ή και εξ αποστάσεως, σε πραγματικό ή σε εικονικό χρόνο, με ή και χωρίς άμεση πρόσβαση σε μένα, είτε δωρεάν είτε έναντι αντιτίμου. Μπορούμε να μάθουμε από τους μαθητές μας πως να διδάσκουμε, μαθαίνοντας τι ακριβώς μαθαίνουν από τον τρόπο με τον οποίο τους διδάσκουμε. Αυτό το επίπεδο αμοιβαίας εμπλοκής είναι είναι εκείνο που πραγματικά ενθουσιάζει. Τους χρειαζόμαστε εξ' ίσου όσο μας χρειάζονται και εκείνοι.

Αυτές οι αλλαγές στον τρόπο που λειτουργεί η τάξη, με ώθησαν να σκεφτώ για την εξέλιξη του στυλ διδασκαλίας μου: από τις διαλέξεις στην τάξη και τα έντυπα βιβλία, στη χρήση διαδραστικών ηλεκτρονικών βιβλίων iBooks και των MOOCs (Ελεύθερα Μαζικά Διαδικτυακά Μαθήματα). Η μετάβαση δεν ήταν κάτι το ξαφνικό, όπως, ίσως θα φανταζόταν κάποιος. Κοιτάζοντας προς τα πίσω, αντιλαμβάνομαι ότι μια εμπειρία που έζησα πριν 25 χρόνια, ήταν ένας δείκτης των επερχόμενων αλλαγών στην εκπαίδευση.

Εκείνη την εποχή, το Πανεπιστήμιο όπου ήμουν Καθηγητής, διέθετε τρία Τμήματα Εισαγωγικής Ψυχολογίας, που εξυπηρετούσαν 350 φοιτητές το καθένα. Τα μαθήματα γινόταν στις 9 π.μ., στις 11 π.μ., και στις 1 μ.μ. και διδασκόταν από μια ομάδα εκπαιδευτών. Ο καθένας παρουσίαζε το δικό του κομμάτι πάνω σε μια ειδικότητα ψυχολογίας, διεξήγαγε ένα τεστ πολλαπλών επιλογών με αυτόματη βαθμολόγηση, και τέλος.

Περιττό να πούμε ότι τα μαθήματα δεν άρεσαν στους φοιτητές. Οι εκπαιδευτές τους ήταν πολύ επικριτικοί για την όλη τους στάση και τα κίνητρα που τους είχαν οδηγήσει να εγγραφούν σε αυτά τα μαθήματα, και η όλη ατμόσφαιρα ήταν μια σειρά αντικρουόμενων στόχων, και όχι αμοιβαίας συμμετοχής. Ήταν σαν εκείνο το έτος που αντικατέστησα έναν καθηγητή που ήταν σε άδεια. Εκείνο το φθινοπωρινό εξάμηνο ήταν απαίσιο. Υπήρχε τόσο μικρή συμμετοχή οποιουδήποτε είδους. Αρχικά, τα έριχνα στους φοιτητές. Μετά μου πέρασε η ιδέα ότι αν επρόκειτο να συνεχίσουμε να μαντρώνουμε τους φοιτητές σε "εκπαιδευτικούς στάβλους εκτροφής," μπορεί να είναι και δική μου ευθύνη να αλλάξω τον τρόπο διδασκαλίας μου για να καταφέρω να τους εμπνεύσω ώστε να συμμετέχουν ενεργά.

Το επόμενο εαρινό εξάμηνο, ξόδεψα την πρώτη μέρα στην τάξη παίρνοντας θέση κοντά στη λεγόμενη “γαλαρία”, στην προτελευταία σειρά. Από εκεί, διηγήθηκα την ιστορία με την περίπτωση δολοφονίας του Genovese, το 1964, στη Νέα Υόρκη, στην οποία 38 περαστικοί απλώς παρατηρούσαν χωρίς να κάνουν απολύτως τίποτε. Τους ειρωνεύτηκα για το ότι ήταν ανώνυμοι. Το πρόγραμμα σπουδών εκείνου του εξαμήνου περιελάμβανε επαρκές υλικό και καθοδήγηση για τη δημιουργία name tags (ετικέτα που κρεμάμε στο πέτο μας με το όνομά μας). Στις επόμενες πέντε συναντήσεις / μαθήματα παρότρυνα τους φοιτητές να τις κρεμούν στο λαιμό τους. Στο επόμενο μάθημα συνειδητοποίησα πως τους είχα πείσει σχεδόν όλους να φορούν τις ετικέτες με τα ονόματά τους, χρησιμοποιώντας τις πέντε αρχές κοινωνικής επιρροής που περιγράφονται στο βιβλίο τους. 

Η κάθε συνάντηση / μάθημα περιελάμβανε το βίωμα, κατά κάποιον τρόπο, των βασικών εννοιών της κοινωνικής ψυχολογίας. Μέχρι το τέλος του εξαμήνου, υπήρχαν περισσότεροι φοιτητές μέσα στην διδακτική αίθουσα από όσους είχαν εγγραφεί στα μαθήματα. Έφερναν μαζί τους και τους φίλους τους μέσα στην τάξη! Το πείραμα αυτό προκάλεσε αρκετό ενθουσιασμό, οπότε και ο Πρόεδρος μου ζήτησε να παραθέσω μια ομιλία για τις διδακτικές μου μεθόδους. Πάντως, μέχρι το τέλος του έτους, υπήρχε μια αίσθηση ότι εγώ είχα ξελογιάσει τους φοιτητές και ότι αυτό ήταν κάτι που μόνον εγώ μπορούσα να πετύχω.

Τώρα, όμως, συνειδητοποιώ εκείνο που δεν είχαμε κατανοήσει πλήρως τον καιρό εκείνο: δεν ήταν η δική μου απόδοση αυτή που θα δικαιολογούσε την έκβαση αυτή, αλλά η συνθετική προσέγγιση που υιοθέτησα. Είχα χρησιμοποιήσει ένα νέο τρόπο που εστίαζε στους φοιτητές ως εκπαιδευόμενους, και όχι επάνω μου σαν δάσκαλο. 

Σαν ακαδημαϊκοί, πιστεύουμε πως η γνώση ανήκει στο πεδίο των δημόσιων αγαθών (public domain). Η επινόηση ενός τρόπου που να επιτρέπει στους φοιτητές να βιώνουν τις έννοιες που διδάσκονται μέσα στην τάξη, συνιστά μια μορφή ακαδημαϊκής μαθητείας. Πρέπει η γνώση να είναι δημόσια. Οι μέθοδοι παροχής Ανοιχτού Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για τη διδασκαλία και τη μάθηση το κάνουν εφικτό. Η ανατροπή της παραδοσιακής τάξης εστιάζεται στη εμπλοκή του φοιτητή με το υλικό, όχι μόνο με τον καθηγητή.

Όταν, τελικά, επέστρεψα στην τάξη το 2007, συνειδητοποίησα, για ακόμη μια φορά, ότι ήταν δική μου ευθύνη να αλλάξω τον τρόπο με τον οποίο διδάσκω, για να εμπνεύσω τους φοιτητές. Προς έκπληξή μου, ανακάλυψα ότι στις μέρες μας είναι πολύ ευκολότερο να πετύχουμε υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής φοιτητών με τις ψηφιακές τεχνολογίες του 21ου αιώνα. Τώρα, έχω επιλογές. Περιστασιακά, διδάσκω, αλλά ως επί το πλείστον παρακολουθώ τους φοιτητές μου να διεκπεραιώνουν τις δραστηριότητες που τους ανέθεσα. Πλέον, η διδασκαλία μου είναι πολύ πιο προσωπική. Και το καλύτερο από όλα, έχει πολύ περισσότερη πλάκα. 

Στις μέρες μας οι Ανοιχτές Τεχνολογίες χαρακτηρίζονται από σεβασμό μιας και επιτρέπουν τους φοιτητές να κάνουν τη δουλειά τους στο χώρο και τον χρόνο που ταιριάζει καλύτερα στον τρόπο ζωής τους - που για τους περισσότερους περιλαμβάνει και εργασία. Κοινωνικά, είναι πιο συνεργατικές και συμμετοχικές. Τεχνικά, επιτρέπουν πιο αποτελεσματική πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό η οποία είναι ταυτόχρονα πιο διευρυμένη, συναρπαστική και ενημερωμένη.

Τελικά κατάφερα να αλλάξω την εστίαση μου και πολλά περισσότερα... Έχω τελειώσει πλέον το βιβλίο μου:Forums for a Future. Μπορείτε να το βρείτε ελεύθερα με τη μορφή MOOC στο USF Canvas.net.